Đài thiên văn phía Nam của Châu Âu (
tiếng Anh: European Southern Observatory (ESO),
tiếng Pháp: Observatoire européen austral), tên chính thức là
Tổ chức Nghiên cứu thiên văn châu Âu tại Nam Bán cầu (
tiếng Anh: European Organization for Astronomical Research in the Southern Hemisphere,
tiếng Pháp: Organisation Européenne pour des Recherches Astronomiques dans l'Hémisphere Austral)
[1] là một tổ chức nghiên cứu liên chính phủ về
thiên văn học, kết hợp từ mười bốn nước thuộc
châu Âu và Brasil (2010). Được thành lập năm 1962 với mục đích cung cấp những cơ sở tiên tiến nhất và khả năng quan sát bầu trời ở Nam Bán cầu cho các nhà thiên văn châu Âu. Tổ chức này nổi tiếng với những
đài thiên văn và điều hành những
kính thiên văn lớn nhất, công nghệ hiện đại nhất trên thế giới; như
Kính thiên văn công nghệ mới (NTT), đây là kính tiên phong áp dụng công nghệ
quang học chủ động, và
kính thiên văn rất lớn - VLT (Very Large Telescope), gồm bốn kính đường kính 8 m và bốn kính phụ đường kính 1,8 m.Nhiều cơ sở quan sát của tổ chức đã đóng góp những khám phá thiên văn quan trọng, cũng như thực hiện một vài
danh lục thiên văn học. Một trong những khám phá gần đây đó là sự khám phá ra vụ
bùng phát tia gamma xa nhất và chứng cứ cho một
lỗ đen tại trung tâm của
thiên hà chúng ta, dải
Ngân Hà. Năm 2004, kính VLT đã cho phép các nhà thiên văn học chụp được bức ảnh trực tiếp đầu tiên về một
hành tinh ngoại hệ 2M1207b, nó quay xung quanh
lùn nâu cách
Mặt Trời 173
năm ánh sáng. Nhờ phổ kế HARPS mà tổ chức đã phát hiện ra nhiều
hành tinh ngoài Hệ Mặt Trời, bao gồm một hành tinh với khối lượng khoảng 5 lần
khối lượng Trái Đất,
Gliese 581c. Kính VLT cũng đã quan sát thấy một trong những thiên hà xa nhất
Abell 1835 IR1916 đồng thời cung cấp thêm bằng chứng về thiên hà xa nhất cho tới tháng 11/2010, thiên hà
UDFy-38135539.